Nowe regulacje wspólnotowe z zakresu prawa celnego, w tym Unijny kodeks celny, obowiązują już ponad dwa lata. Jednak wielu przedsiębiorców, którzy korzystają z pozwoleń celnych uzyskanych jeszcze w oparciu o poprzednio obowiązujące przepisy, będzie miało do czynienia, o ile już nie ma, z organami celnymi, które zobowiązane są do przeprowadzenia ponownej oceny tych pozwoleń.
Czym jest ponowna ocena?
Obowiązek jej przeprowadzenia wynika z przepisów przejściowych prawa celnego, a ważną datą przez nie przewidzianą jest dzień 30 kwietnia 2019 r ., kiedy to proces ten powinien się zakończyć. W przypadku negatywnego wyniku takiej oceny przedsiębiorca może utracić posiadane pozwolenie celne, a w konsekwencji nie będzie mógł korzystać z uzyskanych wcześniej uprawnień. Chodzi tu o bardzo szeroki katalog praw, obejmujący m. in. stosowanie procedury uproszczonej (tzw. odprawa w miejscu), prowadzenie składu celnego czy magazynu celnego, posiadanie statusu upoważnionego odbiorcy w tranzycie czy stosowanie gwarancji generalnej – oraz wiele innych.
Celem ponownej oceny jest zweryfikowanie, czy podmioty posiadające pozwolenia wydane na starych zasadach, spełniają przewidziane przez nowe przepisy kryteria i warunki, do dalszego posiadania takich pozwoleń. Jeżeli więc dany podmiot nie spełni tych nowych kryteriów, nie będzie mógł dalej korzystać z uprawnień celnych, które uzyskał wcześniej. Kryteria te generalnie nawiązują do warunków, które musi spełnić podmiot ubiegający się o status AEO, czyli status tzw. wiarygodnego przedsiębiorcy, który z racji spełniania podwyższonych standardów korzysta z wielu przywilejów celnych.
Kryteria ponownej oceny
Pierwszym takim kryterium, od spełnienia którego uzależnione będzie dalsze korzystanie z pozwolenia, jest przestrzeganie przepisów prawa celnego i przepisów podatkowych, w tym brak skazania za poważne przestępstwa karne związane z działalnością gospodarczą. Jest to kryterium podmiotowe opierające się na założeniu, że jeżeli dany podmiot w swojej dotychczasowej działalności nie dopuścił się naruszeń prawa, to nie dopuści się ich również w przyszłości. Badając to kryterium organ celny będzie żądał dokumentów potwierdzających niekaralność członków zarządu oraz pracowników odpowiedzialnych w firmie za sprawy celne Prześledzi również wyniki prowadzonych w stosunku do przedsiębiorcy kontroli oraz postępowań celnych i podatkowych, jeżeli takie były.
Drugie kryterium dotyczy wewnętrznej organizacji przedsiębiorstwa. Zgodnie z przepisami celnymi powinno ono posiadać skuteczny system zarządzania ewidencją handlową i transportową, umożliwiający właściwe prowadzenie kontroli celnych. Chodzi tutaj o to, aby stosowane w przedsiębiorstwie systemy pozwalały skutecznie kontrolować operacje handlowe i przepływ towarów. W ramach spełnienia tego warunku bada się m. in. obieg dokumentacji, systemy rachunkowości i logistyczne, w tym możliwości pozyskiwania z nich wiarygodnych danych, a także stosowanie środków zabezpieczających systemy informatyczne oraz chroniących dokumentację.
Więcej na ten temat można przeczytać tutaj.
Trzecie kryterium to wypłacalność. Z przepisów celnych wynika, że szczególny status powinien być nadawany tylko podmiotom o dobrej sytuacji finansowej pozwalającej im na wypełnianie zobowiązań. Zatem przedsiębiorca postawiony w stan upadłości, czy taki, który zalega z należnościami celnymi lub podatkowymi, albo wprawdzie je płaci, ale z opóźnieniem, nie zostanie uznany za godny zaufania. Przy czym o kondycji finansowej świadczy nie tylko wywiązywanie się z obowiązków o charakterze publicznoprawnym, ale także z zobowiązań finansowych wobec osób trzecich (kontrahentów). Weryfikując spełnienie tego kryterium organ celny zbada m. in. sprawozdanie finansowe.
Czwartym kryterium, które będzie brane pod uwagę, jest spełnienie praktycznych standardów w zakresie kompetencji lub kwalifikacji zawodowych bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością. To kryterium opiera się na założeniu, że przedsiębiorca wiarygodny to taki, który jest doświadczony i posiada wykwalifikowaną kadrę. Tutaj liczy się więc to, jak długie doświadczenie ma dany podmiot w zakresie prowadzenia działalności podlegającej obowiązkom celnym oraz w jakim zakresie to robi, w szczególności czy jest bezpośrednio zaangażowany w realizowanie procedur celnych, np. załatwianie formalności celnych. Organ będzie również badał kwalifikacje konkretnych pracowników zajmujących się obsługą celną, w tym ich doświadczenie, uzyskane uprawnienia zawodowe, a także odbyte szkolenia czy kursy.
Podsumowanie
Jeżeli przedsiębiorca nie spełni kryteriów weryfikowanych w ramach ponownej oceny, utraci posiadane pozwolenia celne, co w przypadku tych, którzy od wielu lat korzystają z procedury uproszczonej czy prowadzą skład celny, w sposób istotny może zaburzyć ich dotychczasową działalność. Lepiej nie czekać do ostatniej chwili i jak najwcześniej przygotować się do ponownej oceny tak, aby uniknąć sytuacji, w której zabraknie czasu, aby zadośćuczynić wymogom, które przepisy celne stawiają przedsiębiorcom korzystającym z pozwoleń celnych.
Uważam, że ponowna ocena podmiotów pozwoli na dokładną weryfikację, kto powinien pozostać na rynku. Nowe regulacje zostały wprowadzone już dwa lata temu – to wystarczający okres, aby wdrożyć zmiany w przedsiębiorstwie i spełnić wszystkie wymagane kryteria.